Gemi Baş Armaları

Gemi Baş Figürü

✍️ Uğur Esmer – VİRA Bilgi Kaynağı için

Gemi baş armaları ya da diğer kullanılan ismiyle gemi baş figürleri gemilerin pruvalarında bulunan süslemelere verilen isimdir. Genelde pruvanın üst tarafında ve bastonun altında bulunan bu figürler insan, hayvan ya da mitolojik yaratık büstleri olabildiği gibi oyma süslemeler ve levhalardan oluşabilmektedir. En çok karşılaşılan örnekler aslan, at, denizatı denizkızı, Zümrüd-ü Anka, Tanrıça Athena, Zeus, Poseidon, Ejderha, çeşitli balıklar; nadiren ünlü amirallerin ya da kralların büstleri; kartal, şahin gibi yırtıcı kuşlar ve zarafeti simgeleyen kuşlardır. Nadiren devlet armaları kullanılmıştır. Genellikle Çam ağacından yapılmışlardır.

19. Yüzyıl Sonrasında Kullanımı Azaldı

İlk örnekleri yaklaşık olarak M.Ö. 3500 yılında Antik Mısır kaya resimlerinde görülen baş figürlerinin dinsel nitelikte olduğu, gemiyi bunun koruduğuna inanılmaktaydı. Genellikle kutsal sayılan ya da gücü temsil eden hayvan figürleri tercih edilmekteydi.

Gemi baş armalarının kullanımı 20. Yüzyıla kadar devam etti. 19. yüzyılda gemilerin gövdelerinin metalden yapılmaya başlanması ve ahşap gövdeli gemilerin metal zırh levhalarıyla kaplanmaya başlaması baş armalarının pruvaya sabitlenmesini zorlaştırmaya başlayınca yavaş yavaş baş arması olan gemilerin sayılarının azalmasına yol açtı.

Gemilerin Ruhu Olduğuna İnanılır

Denizcilikte gemilerin canlı olduğuna ve bir ruhları olduğuna inanılır. Hatta bu ruhun bir kadın ruhu olduğu düşünülür ve bu yüzden gemilerin dişi olduğu kabul edilir. Bu ruhun yaşadığı yerin geminin baş arması olduğuna inanılmaktaydı.

En Büyük Gemi Baş Arması

Gemi bir fırtınada ya da savaşta hasar aldığında geminin yüzme yetisini tehdit eden hasarların onarımından sonra yapılan ilk iş eğer hasar aldıysa baş armasının gemi marangozları tarafından onarılmasıydı. Eğer bu onarım geciktirilirse ruhun huzursuzlanacağı ve gemiyi lanetleyerek batıracağına inanılırdı.

Daha Fazla Bilgi Arayanlar: Gemibaşı Figürleri ve Deniz Müzesi

Gemi baş figürleri hakkında daha fazla bilgi almak isteyenlere Mustafa Gürbüz Beydiz’in Gemibaş Figürleri kitabını tavsiye ederim. Bu yazıda kaynak olarak bu kitabı kullandım. Eğer gemi baş figürlerini yakından görmek isterseniz İstanbul’da bulunan Deniz Müzesi Komutanlığı geniş koleksiyonu ile size görsel bir şölen sunacaktır.

Gemi Baş Figürü Türleri

Dış Bağlantılar:

Deniz Müzesi Komutanlığı, Gemi Baş Figürleri: https://denizmuzesi.dzkk.tsk.tr/tr/gemi-bas-figuerleri

Mustafa Gürbüz Beydiz, Gemibaş Figürleri: https://www.idefix.com/Kitap/Gemibas-Figurleri/Sanat-Tasarim/Sanat-Tarihi-ve-Kurami/urunno=0001795025001?gclid=EAIaIQobChMIsrvhhNGV6QIVw8jeCh1bng9qEAYYByABEgLJJvD_BwE

✍️  Uğur Esmer Kimdir?

Vira Yatçılık BİLGİ Kaynağı Sayfası’nda yazılarını/araştırmalarını yayınladığımız araştırmacı yazar Sn. Uğur Esmer’ın özgeçmişi:

6 Eylül 1997 tarihine İstanbul Üsküdar’da doğdu. İlk, ortaokul ve lise eğitimimi İstanbul’da tamamladı. Ağustos 2014 ile Mayıs 2015 tarihleri arasında Deniz Müzesi Komutanlığı ve Deniz Tarih Arşivi Müdürlüğü’nde staj yaptı. Çanakkale Deniz Müzesi Komutanlığı’nda gönüllü koleksiyon danışmanlığı görevini deruhte etti. Eylül 2015’de Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi’nde tarih anabilim dalında lisans eğitimime başladı. Temmuz 2019’da buradan mezun oldu. Şubat 2015’de Kuzeyin Sesi Dergisinde (Kuzey Deniz Saha Komutanlığı Bülteni) “Bahriyemizde Unutulan Rütbe Ve Üniformalar”, 2016 yılında Yeni Deniz Mecmuası 4. sayısında “Denizlerin Şövalyeleri”, Temmuz 2017’de Bosphorus Naval News’da “Lest We Forget: Rauf Orbay” (İngilizce), Ağustos 2017’de Türkiye Denizcileşmelidir dergisinde “Dumlupınar Faciası ve Facia Hakkında Asılsız İddialar” ve 2020 yılında Yeni Deniz Mecmuası 17. sayısında “İki Çağdaş Denizaltının Karşılaştırması” başlıklı çalışmaları yayımlanmıştır.  | Twitter Hesabı